"Bornholm, Bornholm" - Hubert Klimko-Dobrzaniecki

Gdyby tą książkę miała napisać kobieta, ubierając treść w gorset kobiecych tęsknot, wspomnień i sentymentów, byłaby to strasznie mdła książka. Ale tą książkę napisał mężczyzna i chwała mu za to. Chwała Hubertowi Klimko-Dobrzanieckiemu za „Bornholm, Bornholm”! Bo w tej surowej i pozbawionej emocjonalnego rozbebeszenia powieści dostrzegam czystą esencję problemu, którego ona dotyka.

Hubert Klimko-Dobrzaniecki, nieznany mi dotąd pisarz, zaskarbił sobie moją ogromną sympatię i wdzięczność za pisarstwo powściągliwe w wydumane treści. Za pisarstwo wysokich lotów, z którym bardzo chętnie się zaznajomię, bowiem „Bornholm, Bornholm” to nie jest pierwsza jego powieść.

W „Bornholm, Bornholm” Klimko-Dobrzaniecki dotknął sedna rzeczy ogólnie powszechnych i wciąż zatruwających psychikę człowieka, bez względu na to, czy jest on Niemcem, Duńczykiem, czy Polakiem. Wspaniale opisał niespełnienie, gorycz porażki i odrazę, jaką jeden człowiek może odczuwać do drugiego. Stworzył bohaterów uwikłanych w upiorne i toksyczne związki, z matką, z żoną. Pokazał człowieka, który tkwiąc w chorych relacjach z innymi staje się chodzącym trupem. Wciąż uciekającym od istoty własnych kompleksów, które potrafią niemiłosiernie uprzykrzyć życie. Stworzył kreacje dwóch męskich bohaterów próbujących ratować swoją godność. Równolegle poprowadził dwie narracje, w pierwszej i trzeciej osobie. Również czasem powieści żonglował na przemian, łącząc okres początku drugiej wojny światowej z okresem bardziej nam współczesnym.

Klimko-Dobrzaniecki napisał powieść z niezwykłym wyczuciem słowa i jego siły rażenia. Z trafnym językiem, błyskotliwym humorem i stylem lekko staromodnym. Mnie osobiście „Bornholm, Bornholm” czytało się z lekkim poczuciem winy za wszystko to, co i mnie w życiu spotykało. Co wrażliwszy czytelnik zauważy, że „Bornholm, Bornholm” to swoisty rachunek krzywd własnych, cudzych…

Spokoju nie daje też Bornholm, duńska wyspa leżąca w południowej części Bałtyku. Wyspa - matka. Wyspa - więzienie. Wyspa, która powraca, jak echo. Między innymi wokół niej toczy się akcja powieści. Co ona ma w sobie takiego, że zawłaszcza sobie swoich mieszkańców i domaga się od nich należnej uwagi? Bornholm stał się moim nowym celem nigdy niemających się wydarzyć wycieczek.

Bez sarkazmu mogę powiedzieć, że niedaleko pada jabłko od jabłoni. Bez ironii westchnąć, że los jest okrutny dla kolejnych pokoleń mężczyzn uzależnionych od kobiety. Bez złośliwości w stronę własnej płci mogę również stwierdzić, że w swojej miłości bywamy okrutnie zaborcze i zachłanne, ale i również pełne obłudnej i skrywanej nienawiści … do siebie samych.

Jest w powieści równowaga. Smutne losy Horsta Bartlika i bezimiennego mężczyzny mówiącego do leżącej w śpiączce matki zostają zrównoważone wzruszającą historią miłości Olego i Kristine. Obojętność i chłód ludzkich serc zostają przeciwstawione bezinteresownemu i głębokiemu uczuciu dwojga ludzi. Szczęście jednych jest jednak okupione wewnętrznymi dramatami innych. Szlachetność i potrzeba miłości są wciąż w opozycji do zwykłego draństwa i podłości. „Bornholm, Bornhom” jest pełne obrazów przesiąkniętych bólem odchodzenia, bólem odrzucenia, bólem niezrozumienia.

Powiedzieć, że Hubert Klimko-Dobrzaniecki napisał piękną powieść, to zbyt trywialne, ale tak właśnie jest. Bo w „Bornholm, Bornholm” daje się wyczuć ważenie słów, obrazów, emocji. Daje się wyczuć niespieszność akcji, wręcz powolnie snucie opowieści, które zmierzają do określonego celu. Daje się wyczuć morze, które swoim specyficznym klimatem kształtuje człowieka. Albo się je kocha, albo odczuwa się przed nim lęk. Daje się również wyczuć wrażliwy męski takt nienazywania wprost oprawców oprawcami i ofiar ofiarami. Jakbyśmy sami byli sobie winni, że inaczej żyć nie potrafimy.