"W ciemność" - Cormac McCarthy

„W ciemność” Cormaca McCarthy’ego dosłownie połknęłam podczas dzisiejszego leniuchowania w słonecznych i zielonych okolicznościach, tzn. na łonie natury. Co ciekawe, dość dziwnie czyta się w piękny słoneczny letni dzień powieść, której nie tylko tytuł, ale i absolutnie cała treść spowita jest ponurą ciemnością, odpychającą, niewdzięczną ciemnością. Wolałabym chyba sięgnąć po taką pozycję w jakiś ponury jesienny wieczór, aczkolwiek wcale nie żałuję, że ją właśnie przeczytałam. Mam chwilowo mroczny nastrój, dlatego też wolę zdecydowanie sięgać po mroczne powieści, niźli jakieś sentymentalne bzdury.

Cormaca McCarthy’ego cenię sobie bardzo. Jego proza jest mi ogromnie bliska. Odnajduję się w jego estetyce grozy, żałosności, nędzy życia. Z ciekawością przypatruję się brutalnemu losowi i wszelkim odpychającym elementom towarzyszącym ludzkiemu życiu, bo właśnie takie treści są charakterystyczne dla jego powieści.
„W ciemność” przenosi czytelnika na odludzie, leśne pustkowia i drogi prowadzące do małych amerykańskich miasteczek. Gdzieś, gdzie nietrudno spotkać typy o paskudnym usposobieniu, albo dziwaków, których lepiej omijać z daleka. To opowieść o rodzeństwie, o ucieczce, o poszukiwaniu. Okrutnie pesymistyczna to opowieść. Przygnębiająca i jednocześnie wielce realistyczna. Obraz wędrującego w różnych kierunkach rodzeństwa, dziewiętnastoletniej Rinthy i jej niewiele starszego brata Culla, to obraz ludzi, którzy swój marny żywot oddali na pastwę niewdzięcznego i niesprawiedliwego losu. Jakby mało im było nędzy życia, bez świadomości, że zmierzają ku zatraceniu, każde z nich rusza w trudną i pełną boleści drogę. Ona w poszukiwaniu dopiero co urodzonego synka, którego nawet nie zdążyła zobaczyć, ani nakarmić. On w poszukiwaniu siostry. Każe z nich odbędzie podróż, na jaką zasłużyło. Albo, jaką los im ześle. I wierzcie mi, że nie chcielibyście nigdy odbyć takiej podróży, odczuwać jak żołądek z głodu się kurczy, wpaść w ręce prawdziwych łotrów, a może i gorszych potworów. Ale, żeby nie było, że nic dobrego ich po drodze nie spotkało, muszę wspomnieć, że jednak zdarzały się takie chwile, kiedy jakiś dobry człowiek ugościł ich na noc, albo pozwolił zaspokoić pragnienie wodą ze studni.

W tej prawie turpistycznej naturze świata McCarthy’ego znajduje się element, które budzi olbrzymie emocje, który niepokoi, nie pozwala oderwać od siebie uwagi. Czy to magnetyczna treść? A może doskonała plastyczność utworu uruchamiająca natężoną pracę wyobraźni? Każdy odczuwa to inaczej. To wyjątkowe przyciąganie prozy Cormaca McCarthy’ego, która zmusza do zastanowienia się nad marnością ludzkiego życia. Nad ograniczonymi możliwościami zmiany, nad niesłychanie szyderczym chichotem losu kpiącego z wszelakich prób wyzwolenia się spod jarzma niedoli. Ludzkie życie jest nic nie warte, tego oczywiście Cormac McCarthy nie mówi, daleko mu do tak odważnego stanowiska. Ale właśnie o tej marności życia pisze on w sposób wyjątkowy. Jego styl jest odarty z kwiecistych epitetów, nie ma tu żadnych elementów upiększających prozę. Pisze prosto, używając miejscowej gwary, nie dba o szczegóły, jego język bywa szorstki i wręcz toporny.

Ja mam słabość do takiej prozy. Uwielbiam mroczne nastroje. Ale wymagam czegoś więcej, niż tylko zwykłej grozy i strachu. Doceniam treść, która mnie chwyta za duszę i szarpie mną. Cormac McCarthy właśnie tak pisze.

...
Aha. Książkę pożyczyłam w bibliotece i ku mojemu zdziwieniu zobaczyłam naklejoną na okładce zaskakującą informację; jak to bywa w zwyczajach bibliotecznych trzeba zakwalifikować tytuł do jakiegoś gatunku. Na naklejce widnieje napis „horror”. Ludzie, ręce mi opadają. Jaki to horror? Drogie Panie Bibliotekarki z Filii Nr 9 WiMBP w moim mieście! To, że książka została porównana do gotyckiego horroru, nie wystarcza, aby ją zakwalifikować do horroru. Na okładce czytamy m.in. takie słowa: „Amerykańskie miasteczka wypełnione postaciami jak z gotyckiego horroru; niebezpieczne, ale i urzekające swym pięknem pustkowia.” Chyba jakaś nadgorliwa Pani mocno się zagalopowała.
Owszem, jest to mroczna powieść, pesymistyczna, sporo akcji dzieje się w ciemnościach. Jednakże „W ciemność” nie jest żadnym horrorem!