"Potępieni" - Chuck Palahniuk

„Jesteś tam, Szatanie?” To ja, zagorzała fanka prozy Chucka Palahniuka. Niedojrzała i upierdliwa trzydziestokilkulatka. Nieco wyniosła i gruboskórna. Egoistyczna i wymagająca. Pewnie i tak zostanę potępiona, więc upraszam tu i teraz o zarezerwowanie mi jakiegoś fajnego miejsca w Zaświatach. Nie chcę żadnej lepiącej się od brudu klatki, mogę być teleankieterką. Byle z dala od Morza Letniej Żółci, Jeziora Letnich Wymiocin, Oceanu Zmarnowanej Spermy i Morza Insektów. Skoro Chuck Palahniuk pisze, że „życie jest krótkie a śmierć trwa wiecznie”, to ja wolę zadbać już w tej chwili o swoją wieczność. Piekło, które opisuje Palahniuk, też wydaje się miejscem do przeżycia, więc co mi tam! Niech będzie. Nawet tam można zająć się czymś ciekawym i znaleźć przyjaciół, których za życia zabrakło. Tak, jak zrobiła to Madison Spencer, pulchna trzynastolatka, której obrzydliwie bogaci rodzice dali wszystko oprócz prawdziwych przyjaciół, więc znalazła ich sobie w piekle.

„Jesteś tam, Szatanie?” To Chuck Palahniuk przez swoją powieść „Potępieni” wywołał u mnie te refleksje na temat życia po śmierci. Zdecydowanie bardziej wolę jego wersję piekła, niż chrześcijański raj z zieloną trawką, chmurkami na niebie i wieczną … nudą. Zresztą według Palahniuka i tak większość ludzi od zarania dziejów, nawet nie wiedząc kiedy, staje się potępiona i trafia do piekła. Tak, jak trafiła tam Madison Spencer, która umarła po przedawkowaniu marihuany. A można tam trafić bardzo łatwo. Nie uwierzycie za co! Ale ja nie napiszę tego, aby was nie zachęcać, a także, aby tym samym nie zwiększać sobie zasług, czy też nie skazywać siebie na wytykanie palcami przez mieszkańców mojego miasta. W dzisiejszej Polsce taka postawa jest mocno passe. Jest też niebezpieczna z uwagi na zalewającą nas falę nawiedzonego miłosierdzia.

„Jesteś tam, Szatanie?” Według Palahniuka skupiasz wokół siebie całą armię znakomitości. Nawet nie spodziewalibyście się, kogo można w piekle spotkać. Madison Spencer odkrywając zakamarki Hadesu spotyka różne ciekawe postaci, niezliczone bóstwa i demony spychane z czasem przez nowopowstałe religie w niebyt, historycznych awanturników i wielkich wodzów narodów, gwiazdy Hollywood oraz zwykłych śmiertelników, którzy umarli na raka.

Hm...
Może poprzestanę już na tych apostrofach, bo jeszcze ktoś mnie oskarży o satanizm?! Choć na swoje szczęście nie pracuję w TVP i nie afiszuję się żadną misją publiczną. Ale olbrzymią satysfakcję sprawiło mi pisanie przy okazji książki „Potępieni” Chucka Palahniuka o władcy piekła.

Oczywiście, że Palahniuk nie szerzy żadnego satanizmu. Oczywiście, że ja również daleka jestem od takich działań. Jednak pisanie o „Potępionych” nie może się obejść bez wspomnienia piekła i jego mieszkańców. To tam osadził Palahniuk akację „Potępionych”. Wykorzystując sobie tylko właściwą drwinę napisał zabawną powieść o nastolatce, która trafia do piekła i musi sobie z tym poradzić. Proza Palahniuka ma specyficzną właściwość. Jest nie do podrobienia. Balansuje na granicy kiczu i niskich wartości, aby poprzez fantastyczną ironię i aluzję ukazać najbardziej godne pożałowania cechy ludzi. I w tym tkwi urok powieści Palahniuka. Potrafi on szydzić z mechanizmów rządzących światem i każdą kolejną książką potwierdza mistrzostwo w tej kwestii. Można mu wytknąć, że powiela pewne schematy. Naświetla wciąż te same problemy. Ale za każdym razem ukazuje człowieka i jego skrzywioną przez cywilizację psychikę, z coraz to innej perspektywy. Nie widzę w tym nic złego, aby poznęcać się literacko nad zdegenerowanym i skazanym na samozagładę społeczeństwem. Nie są to bynajmniej szemrane interesy w celu osiągnięcia wymiernych korzyści. Palahniuk lubuje się w podkreślaniu ludzkiej głupoty, zaślepienia, zacietrzewienia. Zasłużył sobie na miano szydercy w zupełności.

„Potępieni” to czysta rozrywka z domieszką refleksyjności, którą wytrawny czytelnik palahniukowych opowieści wychwyci z morza drwin bezbłędnie. Narratorką jest martwa dziewczynka, która zwracając się do Szatana, opowiada o swoim życiu przed i po śmierci. A jedno i drugie życie wydają się równie ciekawe. Z tym, że życie po śmierci jest dla Madison pewną zagadką. Ona i jej nowi piekielni przyjaciele, punk Archer, mózgowiec Leonard, słodka Babette w podróbkach Manolo Blahnika i futbolista Patterson, wywrócą panujący w Hadesie porządek, aby uczynić z niego miejsce, powiedzmy, bardziej przytulne. Niestety, ale Szatan będzie musiał mieć się na baczności, bo Madison Kwiat Pustyni Rosa Parks Kojot Przechera Spencer, córka ekshipisowskich, ekspunkowskich, eksrastafariańskich rodziców, usiłując zrozumieć swoją sytuację, postanowiła dociekać sprawiedliwości. Tu Palahniuk zaszalał na całej linii. Zaserwował czytelnikom pokaz swoich umiejętności w żonglowaniu humorem. Bo tak naprawdę niczego pewni być nie możemy. Być może, że to wcale nie Palahniuk wymyślił martwą trzynastoletnią Maddy…

Aha. Jeśli myślicie, że Wy na pewno nie traficie do piekła, to nie będę Was wyprowadzać z błędu. Sami się przekonacie, kiedy przyjdzie czas. Ja w swoim trzydziestokilkuletnim życiu dopuściłam się tylu występków i wykroczeń przeciwko porządkowi moralnemu, że, tak jak wspomniałam na wstępie, nie łudzę się. Wyczerpałam limity na wszelkie dopuszczalne czynności. I wcale nie jestem pewna, kto mnie wymyślił?