"Walc z Baszirem"

„Walc z Baszirem” to film dla ludzi o mocnych nerwach. Nie dla takich, jak ja. A jednak go obejrzałam. Skusiłam się konwencją filmu i jak najbardziej przyznam rację, że jest to animowany dokument. Wzruszający film ukazujący bezsens i okrucieństwo wojny. Jakiejkolwiek wojny.

Mało wiem na temat Bliskiego Wschodu; historia wydaje mi się bardzo zagmatwana, ciągłe walki, wojny o terytorium albo o bogactwa naturalne. O konflikcie między Izraelem a Palestyną nie da się nie wiedzieć. Mam też świadomość, że kraje Iranu, Iraku, Afganistanu, Libanu czy Kuwejtu, to dla mnie kompletna egzotyka. Jednakże pomimo olbrzymich różnic kulturowych i religijnych, kiedy słyszę, że w tamtym rejonie świata toczy się jakaś wojna, to zawsze zastanawiam się nad jednym. Nad losem zwykłego żołnierza stojącego po jednej, lub po drugiej stronie. Przecież taki żołnierz bierze karabin do rąk i strzela na rozkaz, zabija ludzi na rozkaz, w obronie ojczyzny, na rozkaz. Zabija drugiego człowieka, na rozkaz. A potem świadomość zbrodni pozostawia w jego psychice ślad głębszy od leja po bombie.

Nigdy nie zrozumiem, dlaczego dobrowolnie ktoś bierze do ręki karabin i strzela. Dlaczego żołnierz strzela? Dlaczego pada taki rozkaz? Nie zrozumiem okrucieństwa i absurdu wojny.

„Walc z Baszirem” to film o inwazji izraelskich sił zbrojnych na Liban w 1982 roku. Historię opowiada mężczyzna, który 20 lat temu, jako młody izraelski żołnierz brał udział w tej wojnie. Ale nie pamięta tamtych wydarzeń. Nie pamięta, bo jego pamięć wyparła te wspomnienia. Usilnie pragnie sobie przypomnieć czas inwazji i swój w niej udział. To próba odnalezienia samego siebie i rozliczenia się z okrucieństwem tamtych wydarzeń, szczególnie jednej masakry na ludności palestyńskiej.

Ten film to bardzo osobisty obraz. Nawiązujący do czasów II wojny światowej, do zagłady Żydów w Oświęcimiu. Reżyser opowiadający historię swojego życia musiał przeżyć coś na kształt katharsis. Izraelski żołnierz, który strzelał w wioskach libańskich do ludności palestyńskiej, zostaje porównany do nazisty. Jest to jedyna wyraźna sugestia ze strony reżysera, jak gdyby przyznającego się do winy ciążącej między innymi na nim, która budzi przerażenie prawdziwością i trafnością porównania. Izraelski żołnierz porównany do nazisty uzmysławia ironię losu, drwinę historii, szyderstwo samego boga: zobaczcie, kiedyś byliście skazani na zagładę w komorach gazowych, a dziś sami bierzecie udział w mordzie.

Nie napiszę nic więcej o fabule, ani o dramatyzmie, ani o tym, że film ogląda się nie jak animowaną bajkę, tylko jak poważny film dokumentalny. Nie umiem wyrazić emocji innych niż przerażenie i wzruszenie.

Kto widział „Persepolis” na pewno z chęcią zobaczy też „Walc z Baszirem”.

Ale uwaga: ostatnia scena filmu wbija w fotel i sprawia, że łzy same płyną.